Milli Mücadele Yılları

Atatürk'ün, en umutsuz görünen koşullarda, yurt savunması için kendisiyle birlikte gözünü kırpmadan ölümü göze almaya hazır Türk halkını yanı başında bulabilmesinde din unsurunun önemli bir rolü vardır. O, başlattığı millî istiklal mücadelesinde millî ve dinî amaçlardan güç aldığını açıklamıştır.

Atatürk, 1920'de Ali Rıza Paşa'ya gönderdiği telgrafta, İngilizler tarafından men olunursa istiklâli milli uğrunda mücahedei milliye ve diniye ilan etmek yolunda ilerleyeceğiz, açıklamasını yapmıştır.[3]

Atatürk, kurtuluş savaşında verilen mücadeleyi, dine yapılan yararlı bir hizmet olarak nitelemiştir. Bu tür dinî hizmetler uğruna insanların fedakârlık yapmaktan kaçınmayacağını belirtmiştir. Atatürk'ün bu konudaki yaklaşımını Tevfik Abud Bey'e gönderdiği mektupta görürüz:

"Geldiğinizi ve yararlı hizmetler üstlendiğinizi öğrenerek sevindik. Ulu Tanrı hepimizi dinimize yararlı hizmetler yapmakta başarılı kılsın. Rahatsızlığınıza üzüldük. Dinsel hizmetler yolunda saygıdeğer kişilerin bu tür güçlükleri önemsemeyecekleri ve rahat olacakları doğaldır."[4]

Atatürk, Türk Kurtuluş savaşının kutsal bir boyutunun olduğunu; bu mücadelenin aynı zamanda, Müslümanların kurtuluşunu amaçladığını belirtmiştir. 
Atatürk, 1921 yılında Azerbaycan temsilcisi İbrahim Abilof'u Çankaya'da kabulünde şu açıklamayı yapmıştır:

"Bu kutsî mücadelede, milletimiz, İslâm'ın kurtuluşuna dünya mazlumlarının refahlarının artırılmasına hizmet etmekle müftehirdir.[5]

Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nı Müslümanların Batılılardan kurtuluş mücadelesi olarak değerlendirmiştir. Bu mücadelede Türk milletinin Müslüman kimliğini hep ön planda tutmuştur. Küfrevîzade Şeyh Abdulbaki Efendi'den Bitlis halkını milli mücadele hakkında aydınlatmasını isteyen Atatürk, ona yazdığı mektupta şu ifadelere yer vermiştir:

"...Yakında Müslümanların, Avrupalı müstevlilerden kurtuluşu hususundaki başarı haberlerini inşallah size bildiririm." [6]

Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nın amacını, İslâm'ın kurtuluşu olarak nitelemiştir. Bu amaç için savaşan Türk ordusunun başarısı için dua edilmesini istemiştir. 
Şeyh Ahmed Şerif Senûsî'ye, "İslâm'ın kurtuluşu amaçlarına yönelik olan bugünkü savaşçıların başarılı olmaları için dualarınızı beklerim." demiştir.[7]

Atatürk, Kurtuluş Savaşı sırasında camilerde Kur'an ve Sahih-i Buhâri okunmasını istemiştir.[8]

"Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin hem milli hem de İslâmî açıdan büyük bir öneme sahip olduğunu belirtmiştir. Atatürk'ün, 21 Nisan, 1920'de Heyet-i Temsiliye adına yayınladığı tamim'de şu açıklamalara yer verilmiştir: 
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılış günü, Hacıbayramı Veli Camii Şerifinde Cuma namazı kılınarak, Kur'an ve namazın nurlarından feyz alınacaktır."

Atatürk'ün bu özelliğini tespit edenlerden birisi Gott-hard Jachke'dir. 
Ona göre Atatürk, çoğu zaman Allah'ın hidâyeti için dua etmiş, bir zaferden sonra da Allah'a şükretmeyi hiç unutmamıştır. Tanrıdan yardım dilemek onun en belirgin özelliklerinden birini oluşturmuştur. Mücadelesinde her zaman destek ve yardımı Allah'tan isteyen Atatürk, her fırsatta Kur'an okutup dua etmeye özen göstermiştir. Yeni Türk devletinin temellerini atarken dayandığı tek kuvvet, Allah'a olan tevekkülü olmuştur.[9]